Sürekli şeker ölçümü ile diyabet kontrolü ve tedavisinde  önemli bir aşama kaydetmek mümkün. Elde edilen sonuçlara göre uygulanacak plan ve öneriler, kişinin yaşam kalitesine olumlu etki etmeyi amaçlar. Bu nedenle şeker değerleri için ölçüm yapılması önemlidir.[1]

Diyetle, egzersizle, doğru yaşam tarzı benimsenerek ya da insülinle kişinin normal kan şekeri seviyesine ulaşması sağlanarak yaşam konforunun artması amaçlanır.[1] Bu süreçte hekim için ve diyabetli için en önemli yol gösterici şeker hastalığı testlerinin ya da şeker ölçümlerinin verdiği sonuçlardır. Bu nedenle şeker düzeyini sürekli hedef aralıkta tutmak öğrenmek gereklidir. Kandaki glukoz düzeyinin incelenmesi konusu, aç karnına şeker ölçümü, açlık gerektirmeyen şeker ölçümü, gebelikte şeker ölçümü gibi farklı başlıklar altında incelenir.[2]

Kişiye diyabet tanısı konulmuş ise düzenli olarak şeker kontrolü yapması istenir. Burada kendi kendine şeker ölçüm cihazı kullanımı başlar. Evde şeker ölçümü ya da kendi kendine şeker testi yapma sürecinde aşağıdaki yöntemler kullanılabilir.

Kendi Kendine Şeker Ölçümünde Kullanılan Yöntemler

Günümüzde glukoz seviyesini öğrenmenin birden fazla yolu var. Bir laboratuvara giderek şeker testi talep edebilirsin. Buna halk arasında kanda şekere baktırma da denir. Aldığın sonucu hekiminle paylaşarak değerlendirme isteyebilirsin. Ancak hekimin sürekli ve düzenli olarak kan şekeri ölçümü yapmanı isterse kendi kendine glikoz testi yöntemlerini denemelisin. Bu amaçla kullanabileceğin ürünleri kabaca şöyle listeleyebiliriz:

·       Renk değiştiren kağıtlar: Parmak ucundan kan alarak kimyasal özelliğe sahip olan kağıt üzerine damlatman gerekir. Buradaki renk değişim izlenerek bir seviye belirlenir. Bu yöntem, çok net bir veri sunamaz. Ayrıca parmak delmenin güçlüğü de var. Söz konusu kağıtların son kullanma tarihine dikkat etmen gerekir. Diğer yandan bu özel kağıtlar, nem, hava değişimi gibi detaylardan çok kolay etkilenir.[1]

·       Parmaktan kan şekeri ölçüm cihazları: Çok popüler olan bu cihazları kullanmak için yine parmağını delerek kan örneği alman gerekir. Burada da alınan örnek cihaza okutularak ilk yönteme göre daha net bir veri elde edilir. Ancak hemen her koşulda parmak delmek, hijyenik ve sakin bir ortam bularak işlemi tamamlamak çok kolay olmaz.[1],[2]

·       Sensör teknolojileriyle sürekli şeker takibi: Parmak delmeye gerek kalmadan üst arka kola uygulanan bir şeker ölçüm sensörü ile gün boyu şeker seviyesi ölçülebilir. Kişi, ölçüm yapılırken bunu hissetmez bile. Üstelik sadece bir anın şeker değeri değil gece ve gündüz gerçekleşen tüm şeker trendi görülür. Bu da koşarken, yemekten hemen sonra, açken, uyurken yani değişen koşullarda da takip anlamına gelir. Sonuçları sistem senin yerine not eder hatta analiz ederek glukoz değişkenliği raporu gibi detaylı ve kolay anlaşılır raporlar oluşturur. Senin ayrıca not tutman gerekmez. Hekiminle kolayca paylaşacağın raporlarla diyabet yönetiminde öne geçersin. Sensörler kan glikoz seviyelerini değil hücreler arası sıvı glikoz seviyelerini ölçer. Bu ölçüm yönteminin parmak delerek yapılan ölçümlere alternatif olarak kullanılabileceği onaylanmıştır [3],[4]

·       İdrar testleri: Hastane koşullarında idrarda kan şekeri araması yapılır. Ancak evde de idrar testi ile kan şekeri düzeyi ölçülebilir. Özellikle insülin alan diyabetlilere önerilen bu testlerin çok net bir veri sunamadığının altını çizmekte fayda var.[1]

Kendi Kendine Şeker Ölçümü Şart mı?

Diyabetlilerin evde kendi kendine sürekli şeker takibi yapması kolay ve ucuz glisemi kontrolü sağlar, hipoglisemi ve hiperglisemi ataklarının tespiti ve gerekli önlemlerin alınması, komplikasyonların erken tanısı ve gelişiminin geciktirilmesi hatta önlenmesi açısından gereklidir. Bu amaçla parmaktan kan alma ile veya FreeStyle Libre gibi parmak delmeye gerek kalmadan şeker testi yapan cihazlarla süreci kolaylaştırabilirsin.[5] Peki, kendi kendine takipte kullanılan yöntemlerde nelere dikkat etmeli? Bu soruya iki ana yöntem üzerinden yanıt verelim. İlk konumuz, parmak delme ile kan şekeri testi yapmak.

1.   Parmaktan Kan Alarak Şekerine Bakarken! [1],[3],[4]

Kendi kendine kan şekeri değeri alırken eğer parmaktan kan alma ile ölçüm yapan bir cihaz kullanıyorsan aşağıdaki maddelere mutlaka dikkat etmelisin. Ellerini sabunla yıka ve bol suyla durula. Böylece hem hijyen sağlayacak hem de kan akışını hızlandıracaksın. Cihazın örnek almak için kullanılan iğne ucunu parmağa batırdıktan sonra çıkan ilk kanı peçete ile sil ve sonraki kanı örnek olarak kullan. Ölçüm yapıldıktan sonra çıkan sonucu defterinize not etmelisin.

2. Parmaktan Kan Almadan Şeker Ölçümü Yaparken! [4]

FreeStyle Libre ile parmağını delmeden kendi kendine şeker testi yapabilirsin. Pre-diyabette, Tip1 ve Tip2 diyabette çok değerli olan ve tüm günün değerlerini yansıtan şeker raporları elde edebilirsin. Üst kolun arkasına uygulanan sensör, seni rahatsız etmez, hatta fark edilmez. Gün içindeki şeker dalgalanmalarını gösteremeyen ve sadece anlık şeker değeri sunan şeker testlerinden çok daha detaylı ve yardımcı veriler verir. Üstelik sonuçlar için günlük tutmana da gerek yok. Ayrıca okuyucu üzerindeki trend oku ile şeker gidişatını takip edebilir buna göre diyabetini çok yüksek bir farkındalıkla yönetebilirsin.

Peki, FreeStyle Libre kullanırken nelere dikkat etmelisin? Eksiksiz bir glisemik endeks için, sensörün 14 gün boyunca düzenli kullanımı önemlidir. Ayrıca okuyucu ile her 8 saatte bir sensörünü okutman gereklidir. Sensörü yara, leke, ben, dövme, ameliyat izi olmayan bir yere uygulaman gerekir. Cildin tüylü olmamasına, nemli ya da terli olmamasına da dikkat edilmelidir. FreeStyle Libre okuyucusu ile anlık şeker verini, son 8 saatin şeker değerlerini, şeker seviyenin yükselme ya da düşme trendini görüntüleyebilirsin. Sensör aktive edildikten bir saat sonra ilk okumayı alabilirsin. Vücudun ile sensörün uyumu için bu minimum bir saatlik süreye ihtiyaç vardır.

Şeker ölçüm okuyucusunu sensörün 4 cm yakına tutman okuma yapmak için yeterli. Şeker ölçümü kalitesi kıyafetlerinden etkilenmez. Yazın denizdeyken, duşta, terleme gerektiren sporlarla ilgilenirken bile sensörünü kullanabilirsin. FreeStyle Libre ile kandan şeker ölçümü yapılmaz, interstisyel sıvı da denilen hücreler arası sıvıdan şeker ölçümü yapılır. Bu ölçüm yönteminin güvenilirliği kanıtlanmıştır. Fakat glukoz düzeylerinin hızla değiştiği durumlarda, interstisyel (hücreler arası) sıvı glukoz düzeyleri kan glukoz düzeylerini doğru olarak yansıtmadığında veya sistem hipoglisemi ya da yaklaşan hipoglisemi uyarısı verdiğinde veya belirtiler sistem okumalarıyla uyuşmadığında kan şekeri ölçüm cihazı ile parmaktan ölçüm yapılması gerektiğini hatırlatmak isteriz.