Hamilelikte şeker ya da hamile diyabeti (gebelik diyabeti) günümüzde pek çok anne adayının yüzyüze kaldığı bir durum. Peki, gebelik diyabeti nedir, neden olur ve annede şekerin yüksek çıkmasının bebeğe zararı var mıdır?

Gebelik Şekeri Nedir?

Sadece gebelikte görülen insülin direncine gebelikte diyabet denir. Bu diyabet türünün belirgin özelliği, hamilelik süresinde ortaya çıkması ve genellikle doğum sonrasında yok olmasıdır[1]. Gebelikte şeker ölçümü yapıldığında anne adayının kanındaki glukoz oranı olması beklenenden yüksek çıkar.

Gebelik diyabeti ya da halk arasındaki söylemiyle hamilelerdeki şeker hastalığı, anne adayında gebelik sırasında ortaya çıkan ve bebeğin doğumu ile birlikte genellikle ortadan kaybolan, geçici bir diyabet şeklidir. Gebelikte ortaya çıkması ve gebeliğin sona ermesiyle birlikte yok olması, ayırıcı tanısıdır. Peki, her kadında gebelik diyabeti görülür mü ya da gebelik diyabeti kimlerde görülür?

Gebelik Şekeri (Gebelik Diyabeti) Kimlerde Görülür?

Yakın zamanda anne olmayı planlayanlar ve anne adayları genellikle kimlerde hamilelik şekeri olur sorusunu sarar. Gebelik diyabeti kimlerde görülür sorusuna net bir yanıt vermek zor olsa da bazı verilerin ortak olarak çok sayıda hamile diyabetlide görülmesi bir sınıflandırma yapmayı kolaylaştırmış.

●      Kilosu fazla olan kadınlarda hamilelikte diyabet gözlenme olasılığı daha fazla [1]

●      Ailesindeki diğer kadınlarda özellikle de annesinde diyabet olanlarda görülme oranı daha yüksek [1]

Gestasyonel Diyabet Tanısı Nasıl Konur?

Gebelik şekeri, gestasyonel diyabet olarak da adlandırılır. Hamilelik sırasında plasenta, anne adayının kanında glukoz birikmesine yol açabilecek hormonlar üretir. Genellikle pankreas, bu durumu tolere edebilecek miktarda insülin üretir. Ancak farklı nedenlerle biriken glukozu idare edemezse kan şekeri seviyesi yükselir. Kandaki şeker seviyesi yükseldiğinde gestasyonel diyabet tanısı yani gebelik şekeri tanısı konur. Ayrıca idrarda şeker bulunması, hekimi gebelik şekeri konusunda daha detaylı analiz yapmaya sevk eder. [2]

Gebelik diyabetinin tanısı için kan testi yapılmalıdır. Ancak bazı belirtiler de tanı için yardımcı olabilir. Gebelik diyabeti belirtileri şöyle listelenebilir:[1]

●      Ağız kuruluğu,

●      Normalden fazla idrara çıkma

●      Çok susama

●      Halsizlik

Hamilelikte Şeker Testleri

Son yıllarda gebelikte şeker yüklemesi konusu çok popüler. Bu konuda farklı görüşler var ancak temelde idrardaki glukoz fazlalığının saptanması ve bazı gebelik şekeri belirtilerinin olması, hekimin aşağıdaki testleri istemesine neden olur.

Gebelikte Glukoz Tolerans Testi (GTT)

50 gram glukoz yükleme testi en net sonuç için istenir. 24 ile 28. haftalar arasında gebeye 50 gram glukoz içirilerek bir saat sonra bakılan kandan eğer kan-glikoz seviyesi 140'ın üzerindeyse diyabet olma tehlikesine karşı ikinci bir tarama testi yapılır.[1]

İkinci tarama testi ya 75 gram glikoz yükleme veya 100 gram glikoz yükleme testidir. Bu ikinci testte de değerler yüksek çıkarsa gebeyi gestasyonel diyabet olarak nitelendirilir ve tedavisine başlanır.[1]

Gebelik Şekeri Bebeği Nasıl Etkiler?

Pek çok anne adayı, “gebelik şekeri bebeğe zarar verir mi” sorusuna yanıt arar. Başka bir deyişle diyabetli gebe için en çok merak edilen konu, annenin diyabetinin bebeğe olan etkisidir. 

Hamileyken diyabet gözlenen anne adaylarının bebeğinde anne karnında fazla büyüme ve iri doğma ya da yenidoğan hipoglisemisi görülebilir.[1]

Gebelik şekeri nasıl geçer?

Gebelik şekeri, özellikle hamileliğin 24-28. haftaları arasında kendini gösterir. Sonraki hamileliklerde de tekrarlanabilen bir durumdur. Hamilelik sona erdiğinde kendiliğinde geçer. Ancak gebelik süresi boyunca takip edilmesi çok önemlidir.[1]

Gebelik Diyabeti Nasıl Tedavi Edilir?

Burada esas amaç,  şeker seviyesini kontrol altına almaktır. Gebelik diyabetinin kontrol altına alınması, hekimin çizeceği yol haritasıyla mümkün olur. Burada sürekli şeker takibi, büyük önem taşır. Egzersiz ve belirlenen programa göre yapılan diyet ile gebelik şekeri kontrol altına alınabilir.[1] Bazı durumlarda hekim, ilaç tedavisine de başvurabilir.

Gebelikte Diyet ve Spor Yapmak

Gebelikte, kan şekeri seviyelerini dengede tutacak bir beslenme planı uygulanmalıdır.[1] Söz konusu diyabetliler için gebe diyet reçeteleri, mutlaka kişiye özel olmalıdır. Hamilelik öncesi kiloya göre kilo alma hedefleri belirlemek, her zaman diyete tercih edilir. Diğer yandan hamilelikte spor konusu, mutlaka hekim tarafından belirlenmelidir. Bazı gebelerin her gün spor yapması uygunken bazılarının hafif yürüyüşlerden fazlasını yapmaması gerekebilir. Bazı durumlarda hareket, tamamen sakıncalı da olabilir. Diğer yandan genel olarak egzersizin diyabete etkileri şöyle açıklanabilir:

●      Vücudun uyarılması hücrelerdeki glikozu hareket ettirir ve kan şekerini düşürür.[3]

●      Egzersiz ayrıca hücrelerin insüline olan duyarlılığını artırır.[3]

●      Vücudun şekeri taşımak için daha az insülin üretmesi mümkün olur, insülin seviyeniz için doktorunuza danışın.[3]