Diyabet olduğumu nasıl anlarım sorusu pek çok yetişkinin aklındadır. Zamanla, alınan fazla kilolar, metabolizmanın çocukluk ve ilk gençlik çağına göre yavaşlaması, daha fazla karbonhidrat ve tatlı düşkünlüğü ile günlük koşuşturmaca içinde kendine zaman ayıramamak gibi şikayetler, zamanla “bende şeker var mı” şüphesine yer açar. Burada bilinmesi gereken iki kavram söz konusudur: diyabet belirtileri ve diyabet tanısı.
 
Diyabet belirtileri, kişinin kendisinde şeker (diyabet) olduğundan şüphelenmesine yetebilir ancak diyabet teşhisi için bunlara ek olarak kan testleri gerekir. Peki, diyabet belirtileri nelerdir ya da halk arasındaki tanımıyla şeker hastalığı belirtileri nelerdir ve diyabet tanısına nasıl varılır?

Diyabet Belirtileri ve Diyabet Hakkında
 
Belirtilerden önce diyabetin çok basitçe  tanımını yapalım ve diyabet nedir açıklayalım:
Bilindiği üzere diyabet, pankreas adlı organla yakından ilişkilidir. Pankreasın yeterince ya da hiç insulin üretememesi, diyabetin temel nedenidir. Ancak pankreasın insulin üretememesi ya da insulin hormonunun işlevini yerine getirememesinin nedenleri oldukça komplikedir ve kişiye özeldir.[1]
 
Diyabet, iki ana kategoride incelenir: tip 1 diyabet ve tip 2 diyabet şeklinde. Ayrıca prediyabet, hamilelik diyabeti gibi farklı kategoriler de vardır. Yine çok genel bir tanımla söyleyebiliriz ki; eğer İnsülin salgısı hiç yoksa ya da yok denecek kadar az ise tip 1 diyabet; insülin miktarı veya etkisi yetersiz ise tip 2 diyabet ortaya çıkar.[1] Bu, çok genel tanımın ardından diyabetin belirtilerine bakalım.

Diyabet belirtileri genellikle açıktır ve birden fazla belirti varsa kişi, diyabetli olduğundan şüphe duyabilir.  Ancak her şeye rağmen son sözü, kan testleri söyler. Aşağıdaki belirtiler diyabet şüphesi uyandırabilir[2]:

·        Sık idrara çıkma

·        Halsizlik

·        Görmede bulanıklık

·        Konsantrasyon güçlüğü

·        Aşırı susama

·        Ailede diyabet öyküsü

Diyabet Tanısı Nasıl Konur?

Yukarıda kişinin kendisinde gözlemleyebileceği bazı belirtilerden bahsettik. Ancak bunlar tanı için yeterli değil. En az 8 saat açlık sonrası ölçülen “açlık kan şekeri”nin 100 mg/dL’nin altında olması diyabet tanısında esastır.[2] Ancak bu da yeterli değildir. Tokluk kan şekeri, hbA1c testi gibi testler de istenebilir. Aşağıdaki sonuçlarla karşılaşıldığında hekim, genellikle net bir diyabet tanısı koyar. [3]
·       Diyabet belirtilerine ek olarak günün herhangi bir vaktinde ölçülen kan şekerinin 200 mg/dL’nin üstünde olması[3]
·       Açlık kan şekeri değerinin 126 mg/dL veya üstünde olması[1]
·       5 g glukoz çözeltisi kullanılarak yapılan şeker yüklemesi testinden sonraki 2. saatte kan şekeri düzeyinin 200 mg/dL veya üstünde olması [4]
·       A1c değerinin 6.5 mg/dL’nin üzerinde olması [4]
      
Prediyabet Tanısı Nasıl Konur?
 
Burada prediyabet adı verilen ve halk arasında gizli şeker olarak bilinen durumdan da bahsetmek gerekir. Çünkü prediyabet belirtileri ve kandaki şeker seviyesi tip 1 ve tip 2 diyabetten farklılık gösterebilir. Kişinin açlık kan şekerinin 100-126 mg/dL arasında olması ya da şeker yükleme testinin iki saat tokluk değerinin 140-200 mg/dL arasında olması prediyabete işaret eder. [4] Prediyabet tanısı, çok önemli. Çünkü egzersiz, sağlıklı beslenme, uyku düzeni gibi günlük rutini değiştirecek alışkanlıklarla prediyabetin ilerlemesini engellemek mümkün.[4]
 
Çocuklarda Diyabet Tanısı Nasıl Konur?
 
Çocuklarda görülen diyabet genellikle genellikle şiddetli bulgularla ortaya çıkar. Bu da tanı koymayı kolaylaştırır. Genellikle çocuklarda diyabet teşhisi için aşağıdaki yol izlenir:
·       Herhangi bir zamanda bakılan kan şeker değerlerinin yüksek yani 200’ün üzerinde olması çocuklarda diyabet tanısı için genellikle yeterlidir. [5]
·       Eğer, klinik bulgularla ve herhangi bir zamanda bakılan kan şekeri yüksekliğiyle tanı konulamıyorsa erişkinlerde olduğu gibi açlık kan şekerine bakılır. 126 miligramın üzerindeki açlık kan şekeri sonucunun tekrarlanan ölçümlerde de elde edilmesi halinde çocuğa diyabet tanısı konur.[5]
·       Eğer, bunlara rağmen hala tanıda güçlük çekiliyorsa, çocuklarda şeker yükleme testine başvurulur. [5]
 
Düzenli Tarama Önemli!
 
Diyabet tanısına dair Türk Diyabet Vakfının hazırladığı bir tanı çizelgesi bulunuyor. Bu çizelgede öncelikle 45 yaş üstü kadınlarda ve erkeklerde 3 yılda bir diyabete dair tarama uyarısı yapılıyor. Zira, diyabette doğru beslenme ve yaşam tarzı ile süreci kontrol altına almak mümkün.[4]
 
Diyabet Kimlerde Görülür?
 
Diyabet kimlerde görülür konusunda Türk Diyabet Vakfı’nın 2017 yılında yaptığı Diyabet Tanı ve Tedavi rehberinde şöyle bir genelleme yapılıyor:

·       Tip 1 diyabet genellikle çocuklarda ve gençlerde görülmekle birlikte son yıllarda yetişkin yaşlarda saptanan tip 1 diyabet olguları da artmaktadır.[4]
·       Erişkin yaşta yani 30 yaşından sonra görülen tip 1 diyabet durumu ise ‘erişkinde latent otoimmun diyabet’ olarak adlandırılmaktadır.[4]
·       Tip 2 diyabet ise genellikle 30 yaşından sonra ortaya çıkmakla birlikte son yıllarda yaşam ve günlük aktivitelerdeki değişiklikler ve artan obezite sıklığı nedeniyle çocuklarda da görülmeye başlamıştır.[4]
                       
Diyabette Glukoz Takibi ve Evde Şeker Ölçümü
 
Diyabetli için ya da başka bir deyişle diyabet tanısı konulmuş kişi için glikoz takibi çok önemlidir. Diyabet tanısı konulmuş kişiler için sabah, öğle, akşam açlık ve tokluk (yemek başlangıcından 2 saat sonra) glikoz değerleri izlenmelidir.[4]

Yapılan sürekli takiplerle ve sürekli şeker ölçümüyle durum kontrol altına alınabilir. Zaten diyabet tedavisinin temeli, durumu kontrol altına almaya dayanır. Diğer yandan evde glukoz takibi, sık hipoglisemiye giren ve hipoglisemiyi algılamayan olgularda yaşam kurtarıcı olabilir. Uykuda hipoglisemi şüphesi veya sabah hiperglisemisi olanlarda gece sabaha karşı (03:00 ya da 04:00’te) glukoz ölçümü büyük önem taşır. [4]

Tüm bu takip uyarılarına ve sürekli şeker takibinin öneminin anlatılmasına rağmen günlük şeker ölçümü ya da evde şeker ölçümü, diyabetli için zahmetlidir. Burada özellikle parmaktan kanda şeker ölçümü yapmak, oldukça zorlayıcı olabilir. Pek çok diyabetli, günde bir kaç kez parmak delmek istemez ve şeker ölçümünü ihmal eder. Üstelik, günlük seyahatler, işler ve dışarıda geçirilen zaman düşünülünce bu şekilde ölçüm yapmak için uygun koşul yaratmanın zorluğu daha iyi anlaşılır. Peki, diyabetli için parmak delmeden şeker ölçümü mümkün mü?
 
Parmak Delmeden Şeker Ölçümü Yapmak!
 
Son yıllarda yapılan araştırmalarda ve yeni çıkan teknolojilerle, parmak delmeye gerek kalmadan da şeker ölçümü yapılabileceği görülmüştür. Bu konuda geliştirilen sistemlerden biri de FreeStyle Libre’dir. Bir okuyucu ve sensörden oluşan bu sistem, acısız bir şekilde gün boyunca kandaki şeker seviyesini ölçer, sizin için izlem yapar, sonuçları saklar ve grafiklere dönüştürerek paylaşır. Sağlık uzmanınızla paylaşacağınız net veriler sunar. Verileri değerlendirmek de kolaylaşır, gün içinde kendinize ve diyabete uygun bir biçimde yön vermek de. FreeStyle Libre ile şekerinizi ölçmek için yalnızca kolunuzun üst arka kısmına uygulayacağınız parmak delmeden şeker ölçümü sensörünü okuyucuya ya da FreeStyle LibreLink mobil uygulamaya okutmanız yeterlidir. Parmak delmeden her acısız ölçümle mevcut şeker değerinizi ve  şeker değerinin nasıl bir eğilim gösterdiğini görebilirsiniz. Ayrıca son 8 saatlik şeker geçmişini de trend olarak görüntüleyebilirsiniz. Bunların dışında 7 farklı detaylı ve kolay anlaşılır rapor ile şeker profilini anlamanız ve günlük aksiyonlarınızı bu doğrultuda şekillendirmeniz kolaylaşır. Okuyucu ya da mobil uygulama ile ölçüm yaptığınızda verilerinizi kolayca hekiminizle de uzaktan paylaşabilirsiniz. Tüm detaylı şeker profilinizi doktorunuza sunarak onun da daha etkin bir tedavi sürecini sizin için başlatmasına imkan sağlarsınız.