Açlık kan şekeri, halk arasında çok sık kullanılan bir terim aslında. Ancak çoğunlukla doğru yerde kullanılmıyor. Açken kandaki şeker oranını ifade eden bu terim, kan testi ile belirlenen bir bulguya işaret ediyor. Ancak açlık kan şekeri oranı, kişinin günlük yaşamını fazlasıyla etkileyen önemli bir değer. Peki, açlık kan şekeri neden önemli?
 
Açlık Kan şekeri Neden Önemlidir?
 
Açlık kan şekeri değerinin önemini anlamak için önce insulin konusundan bahsetmek gerekir. İnsülin, pankreas tarafından salgılanan bir hormon. Bu hormon, şekeri enerjiye dönüştürmek için önemli bir işleve sahip. Ancak bazen, farklı sebeplerle bu işlevi yerine getiremez. Bazı örneklerde de pankreas yeterince insülin üretemediği için şeker enerjiye dönüştürülemez. Bu da kanda şeker oranının artmasını tetikliyor ve kandaki şeker miktarı arttıkça kişide bazı belirtiler ortaya çıkıyor.[1] Burada altını çizmek gerekir ki; yaptığımız tanım, son derece basitleştirilmiştir. Zira, insülin ve diyabet ilişkisi çok daha komplike. İnsülinin işlevi böyleyken kanda şeker yüksekliği neyi ifade eder ve kanda glukoz artınca ne olur sorularına yanıt verelim. [1]
 
Açlık Kan Şekeri Yüksekliği Neyi İfade Eder?
 
Yukarıda da bahsettiğimiz gibi pankreas tarafından salgılanan insülin hormonu, gıdalardan ihtiyacımız olanları almamızı sağlar. Başka bir deyişle besinlerle alınıp, kana geçen şeker, insülin hormonunun yardımıyla hücrelere taşınır. Böylece kandaki şeker miktarı normal düzeyde kalır. İnsülin yetersiz olduğunda veya hiç olmadığında besinlerden alınması gereken maddeleri de alamayız.[1] İşte tam da burada kanda şeker miktarının yüksekliği söz konusu olur. Yapılan testlerle kandaki şeker oranı ölçülerek bir tanı konulması amaçlanır. Ancak tek bir test, tanı için yeterli değildir. Çünkü açken, tokken ve belirli bir geniş zaman diliminde kandaki glikoz oranı farklı sonuçlar verebilir. Kişiye diyabet tanısı koymak ve gerekli tedaviye başlamak için tüm bu değerler bir arada görülmeli ve analiz edilmelidir. Bu nedenle açlık kan şekeri seviyesinin hekim tarafından görülmesi ve değerlendirilmesi önemlidir.[2] 
 
Açlık Şekeri Değerleri ve Açlık Kan Şekeri Testi
 
Açlık kan şekeri testi, karbonhidrat metabolizmasının değerlendirilmesini amaçlar ve diyabet tanısı için gereklidir. Kandaki glikoz seviyesini öğrenmenin tek yolu, bilindiği üzere yapılacak olan kan testleridir. Bunlardan biri de açken yapılan şeker ölçümü anlamına gelen açlık kan şekeri testidir. 8 saat açlık sonunda yapılan bu test, hekimin tanı koyması için önemli bir veri sunar.[2] Ancak ağız kuruluğu, sık idrara çıkma, gece idrara çıkma, ciltte kuruluk, ağız kuruluğu, sinirlilik, açlığa dayanamama, ani ve nedensiz kilo kaybı, halsizlik gibi bazı belirtiler ve ailede diyabet öyküsü olması yine tanı için önemlidir. Bunlara ek olarak tekrarlayan mantar enfeksiyonu, bulanık görme de kişide diyabet olabileceği şüphesi uyandırır.[2] Tüm bu saydığımız belirtiler yine de kişide diyabet olduğunu göstermeye ya da diyabet tanısı koymaya yetmez. Kanda şeker seviyesine bakılması esastır. Açlık kan şekeri testin sonucuna bakıldığında kandaki şeker değerleri yüksekse bu durum, diyabete işaret eder.[2] 
 
Açlık Kan Şekeri Değerleri Nasıl Değerlendirilir?
 
Kendisinden açlık kan şekeri testi istenen pek çok kişi şu soruyu soruyor: Açlık kan şekeri değeri ne olmalı? Açken kandaki şeker değerinin 100 mg/dL ve altında olması beklenir. 126 mg/dL üzerinde çıkarsa tanı öncesinde ikinci bir test yapılır. Ancak farklı bir günde yapılacak testle açlık kan değeri 126 mg/dL üzerinde çıkarsa hekim, diyabet tanısı koyabilir. Tanı sonrası, beslenme - egzersiz planı, yaşam tarzı değişikliği ve sürekli şeker izlemi/ takibi diyabeti kontrol altına almak için önemlidir. Bu noktada hekim yönlendirmesi ile süreç ilerletilmelidir ve sürekli şeker ölçümü yapılarak hekime gerekli doneler sağlanmalıdır.[2] 
 
Şeker Ölçümünün Önemi
 
Şeker ölçümü, diyabetlinin yaşam kalitesini artırma konusunda temel adımdır. Çünkü ancak yakın takip ile değişen durum gözetim altına alınabilir. Sürekli şeker ölçümünün diyabetli için önemi şöyle açıklanırsa daha iyi anlaşılır:
Diyabet tanısı konulduktan sonra beslenme, egzersiz, yaşam tarzı konusunda bir değişiklik önerilir. Söz konusu değişiklik yani daha sağlıklı beslenme alışkanlığı kazanılması, düzenli egzersiz yapılması ve alkol, sigara, yoğun tatlı tüketimi, uykusuzluk gibi alışkanlıkların değiştirilmesi diyabeti ve etkilerini kontrol altına almanın en temel yoludur.[5] Gün içinde kendi kendine kandan şeker ölçümü ile ya da sensör teknolojisiyle şeker ölçümü ile diyabetli, kendi durumunu kontrol altına alabilir. [6] İşte tam da bu noktada diyabetli için gün içinde düzenli olarak glukoz/şeker ölçümü yapmak büyük önem kazanır.
                                                 
Açlık Kan Şekeri Testi Yeterli Mi?
 
8 saatlik açlık sonrasında yapılan ölçümde kan şekeri 126 ve üzerinde çıkarsa bu değer, diyabet tanısına işaret eder.[4]
 
Diyabet Tanısı Konulduktan Sonra….
 
Açlık şeker testi ve diğer testlerle birlikte kişinin açıkladığı belirtiler değerlendirilerek diyabet tanısı konulmuşsa bundan sonraki süreç, temelde yaşam tarzını değiştirmeye yöneliktir. Diyabet tedavisi, diyabeti kontrol altına almaya dayanır. Bu da kandaki şeker oranını düşürmeye yönelik bir süreçtir. Burada düzenli egzersiz, dengeli beslenme ve gerekli durumlarda hekim yönlendirmesiyle başlanacak ilaç tedavisi esastır. Bunun yanında diyabeti izlemek yani glikoz miktarını sürekli olarak gözlemlemek çok önemlidir. Yaşam tarzını değiştirmek ve şeker değerlerini sürekli izlemek diyabetliye düşen iki ana ödevdir.[5,6] Bunlardan da biraz bahsedelim...
 
Diyabetli ve Sağlıklı Yaşam…
 
Egzersiz yapmak ve sağlık beslenmek, kavramları ağızdan kolayca çıkıyor olsa da genellikle uygulamak epeyce zordur. Uygulamanın zorluğu, günlük rutini ve alışkanlıkları değiştirmenin güçlüğünden gelir. Bu nedenle diyabetli için verilen egzersiz ve beslenme programı, uygulaması mümkün olan ve kişiye özel bir planı içermelidir. Aksi halde kağıt üzerinde güzel duran ama iki ya da üç günden fazla uygulanamayan bir planlama yapılmış olur. Diyabetli kişiler için hayat boyu egzersiz ve düzenli beslenme rutini benimsenmeli ve bu bir yaşam tarzı haline gelmelidir. Bu amaçla hem kişinin motive olması hem de yapılan diyet programının uygulanabilir olması büyük önem taşır.[5]
 
Diyabette Düzenli Şeker Ölçümü
 
“Şeker tanısı için kan testleri çok önemlidir” dedik. Kişiye şeker tanısı ya da diyabet teşhisi konulduktan sonra da testler devam eder. Ancak burada evde izlem de önem kazanır. Kişinin diyabetini günlük yaşamında yönetebilmesi için şeker değerleriyle ilgili farkındalığını yüksek tutması gerekir.[6]
Evde şeker ölçümü yapılarak glukoz seviyesi sürekli izlenebilir. Geleneksel bir yöntem olan parmaktan kan alarak şeker ölçümü, bu konuda en fazla bilinen yöntemdir.[6] Ancak bu yöntem, hem her koşulda yapılmasının zor olması hem de parmak delmenin verdiği kötü his sebebiyle diyabetli için çok zorlayıcıdır. Bu noktada parmak delmeden şeker ölçümü yapmaya izin veren FreeStyle Libre teknolojisini [7] tercih edebilirsiniz. Parmak delmeden glukoz ölçüm aleti FreeStyle Libre ile gün boyu değişen glukoz değerlerini izleyebilir, sağlık uzmanı ile paylaşabilir, grafiklerle durumu değerlendirerek kendi günlük rutininize şekil verebilirsiniz.