Schorzenie to dzieli się na różne stadia zaawansowania, w zależności od zmian obserwowanych w dnie oka. Siatkówka jest elementem niezbędnym do prawidłowego widzenia. Uszkodzenie jej naczyń w przebiegu retinopatii polega m.in. na zmniejszeniu elastyczności owych naczyń i wzroście ich przepuszczalności. To z kolei może skutkować niedostatecznym transportem składników odżywczych i tlenu (niedotlenieniem siatkówki), a także występowaniem przesięków płynowych i postępujących zmian.
Retinopatia nieproliferacyjna (prosta) może mieć postać łagodną, umiarkowaną lub ciężką. W pierwszym przypadku pojawiają się tylko mikrotętniaki w dnie oka, czyli uwypuklenia ścian drobnych naczyń krwionośnych (włosowatych, włośniczek, kapilar), widoczne jako czerwone kropki. Rozwijają się też wybroczyny w postaci małych, płomykowatych wylewów, które mogą się wchłaniać w ciągu kilku miesięcy. W następstwie zwiększenia przepuszczalności kapilar i niedotlenienia siatkówki pojawiają się też wysięki twarde (biało-żółte obszary) i miękkie (obszary białawe). Pomiędzy ciężką i łagodną retinopatią cukrzycową występuje jej postać umiarkowana, określana również jako przedproliferacyjna. W tym przypadku zmiany są bardziej nasilone niż przy postaci łagodnej i mniej zaawansowane w porównaniu do ciężkiej [2, 4, 5].
Kolejnym rodzajem tego schorzenia jest retinopatia proliferacyjna. W jej przebiegu dochodzi do tworzenia nowych naczyń krwionośnych w obrębie siatkówki, jednak o nieprawidłowej budowie. Proces ich tworzenia określany jest jako neowaskularyzacja. Patologiczne naczynia krwionośne są skłonne do pękania, dlatego mogą prowadzić do wylewów krwi do ciała szklistego. Dochodzi też do obrzęku plamki żółtej (jej zwłóknienia, pogrubienia), a nawet odwarstwienia siatkówki prowadzącego do utraty wzroku. Konsekwencją tworzenia się nieprawidłowych naczyń krwionośnych może być również jaskra. Ryzyko jej rozwoju wzrasta, ponieważ naczynia takie mogą powstawać również w tęczówce i rogówce, czyli miejscach odpływu cieczy wodnistej z oka. W następstwie tego dochodzi do zaburzeń pomiędzy produkcją i odpływem cieczy wodnistej z oka i tym samym wzrostu ciśnienia wewnątrzgałkowego [2, 4, 5].
Śledź Nas