Przelewy24 Logo
PayPal Logo
Visa Logo
Mastercard Logo
Google Pay Logo
Apple Pay Logo

Dostawa oczekiwana w 2-3 dni robocze

delivery

Bezpieczne płatności

safe

Koszyk jest pusty

Chcesz kupować nasze produkty?
Zapoznaj się z naszym czujnikiem  FreeStyle Libre 2 lub pakietem startowym i dodaj go do koszyka.

Retinopatia cukrzycowa – czym jest, objawy, leczenie

Cukrzyca jest grupą przewlekłych schorzeń metabolicznych, które niedostatecznie kontrolowane i leczone mogą mieć negatywny wpływ na cały organizm, w tym na narząd wzroku. Szczególnie groźnym powikłaniem, bo mogącym prowadzić do utraty wzroku, jest retinopatia cukrzycowa. Dowiedz się, czym jest ta przypadłość, jak się objawia i na czym polega jej leczenie.

Retinopatia cukrzycowa jako powikłanie cukrzycy typu 1 i 2 

U osób chorych na cukrzycę dochodzi do hiperglikemii, czyli nadmiernie podwyższonego stężenia glukozy we krwi. Długotrwale utrzymująca się hiperglikemia w przebiegu cukrzycy odpowiada za zaburzenia krążenia w całym organizmie, w tym w obrębie naczyń krwionośnych w gałce ocznej [5]. Retinopatia cukrzycowa jest powikłaniem pojawiającym się w wyniku zaburzeń mikrokrążenia w obrębie siatkówki. 

Retinopatia to najcięższe powikłanie okulistyczne występujące u osób chorujących na cukrzycę typu 1 i 2. Nie należy jej lekceważyć, gdyż retinopatia skutkuje nie tylko postępującym pogorszeniem widzenia, ale w przypadku braku odpowiedniego leczenia prowadzi również do jego utraty [2, 5]. 

Główne przyczyny i czynniki ryzyka rozwoju retinopatii  

Kluczową przyczyną zmian w obrębie drobnych naczyń krwionośnych jest zbyt wysoki poziom glukozy we krwi. Ryzyko rozwoju retinopatii wzrasta więc u osób z niewyrównaną cukrzycą. Istotne znaczenie ma także czas trwania cukrzycy – im jest dłuższy, tym ryzyko zmian chorobowych w obrębie oczu wzrasta. Niemniej pacjenci z cukrzycą niejednokrotnie zmagają się również z innmi schorzeniami, które także przyczyniają się do zaburzeń ocznych. Są to zwłaszcza:

  • nadciśnienie tętnicze;
  • zaburzenia gospodarki lipidowej (wysoki poziom cholesterolu);
  • nefropatia (cukrzycowa choroba nerek);
  • przebyta operacja zaćmy;
  • okres dojrzewania (dotyczy głównie pacjentów z cukrzycą typu 1);
  • stany po przeszczepie nerek lub trzustki;
  • czynniki genetyczne [1, 2, 5]. 

Pierwsze i późniejsze objawy retinopatii cukrzycowej

Niestety początkowe zmiany w obrębie naczyń krwionośnych w siatkówce nie dają symptomów, a gdy objawy już się pojawią, są one oznaką zaawansowanych zmian. Z tego względu tak ważna jest regularna kontrola wzroku u osób chorujących na cukrzycę.

Zwykle pierwsze objawy retinopatii cukrzycowej występują po kilku latach zmagania się z cukrzycą. Są to m.in.:

  • pogorszenie widzenia – ma charakter stopniowo postępujący, dlatego początkowo bywa niezauważone przez pacjenta;
  • gorsze widzenie po zmroku;
  • zaburzenia ostrości wzroku;
  • zaburzenia widzenia – plamy przed oczami, zamazane pole widzenia, wykrzywienie linii prostych.

Z czasem dochodzi do zaostrzenia objawów, a w ciężkich przypadkach do nieodwracalnej utraty wzroku. Rzadziej utrata widzenia pojawia się nagle [4]. Stopień uszkodzenia wzroku zależy od stadium zaawansowania retinopatii.     

Poszczególne rodzaje i stadia rozwoju retinopatii cukrzycowej 

Schorzenie to dzieli się na różne stadia zaawansowania, w zależności od zmian obserwowanych w dnie oka. Siatkówka jest elementem niezbędnym do prawidłowego widzenia. Uszkodzenie jej naczyń w przebiegu retinopatii polega m.in. na zmniejszeniu elastyczności owych naczyń i wzroście ich przepuszczalności. To z kolei może skutkować niedostatecznym transportem składników odżywczych i tlenu (niedotlenieniem siatkówki), a także występowaniem przesięków płynowych i postępujących zmian. 

Retinopatia nieproliferacyjna (prosta) może mieć postać łagodną, umiarkowaną lub ciężką. W pierwszym przypadku pojawiają się tylko mikrotętniaki w dnie oka, czyli uwypuklenia ścian drobnych naczyń krwionośnych (włosowatych, włośniczek, kapilar), widoczne jako czerwone kropki. Rozwijają się też wybroczyny w postaci małych, płomykowatych wylewów, które mogą się wchłaniać w ciągu kilku miesięcy. W następstwie zwiększenia przepuszczalności kapilar i niedotlenienia siatkówki pojawiają się też wysięki twarde (biało-żółte obszary) i miękkie (obszary białawe). Pomiędzy ciężką i łagodną retinopatią cukrzycową występuje jej postać umiarkowana, określana również jako przedproliferacyjna. W tym przypadku zmiany są bardziej nasilone niż przy postaci łagodnej i mniej zaawansowane w porównaniu do ciężkiej [2, 4, 5].  

Kolejnym rodzajem tego schorzenia jest retinopatia proliferacyjna. W jej przebiegu dochodzi do tworzenia nowych naczyń krwionośnych w obrębie siatkówki, jednak o nieprawidłowej budowie. Proces ich tworzenia określany jest jako neowaskularyzacja. Patologiczne naczynia krwionośne są skłonne do pękania, dlatego mogą prowadzić do wylewów krwi do ciała szklistego. Dochodzi też do obrzęku plamki żółtej (jej zwłóknienia, pogrubienia), a nawet odwarstwienia siatkówki prowadzącego do utraty wzroku. Konsekwencją tworzenia się nieprawidłowych naczyń krwionośnych może być również jaskra. Ryzyko jej rozwoju wzrasta, ponieważ naczynia takie mogą powstawać również w tęczówce i rogówce, czyli miejscach odpływu cieczy wodnistej z oka. W następstwie tego dochodzi do zaburzeń pomiędzy produkcją i odpływem cieczy wodnistej z oka i tym samym wzrostu ciśnienia wewnątrzgałkowego [2, 4, 5]. 

Na czym polega diagnostyka tego schorzenia? Badania okulistyczne 

Zmiany w przebiegu retinopatii cukrzycowej mogą początkowo być niezauważone przez pacjenta, natomiast są dobrze widoczne w trakcie badań okulistycznych. Do rozpoznania tego schorzenia wykorzystuje się m.in.:

  • badanie ostrości wzroku i rozpoznawania barw;
  • badanie dna oka po rozszerzeniu źrenicy (wziernikowanie oka);
  • pomocniczo cyfrowe zdjęcie dna oka w badaniach przesiewowych;
  • angiografia fluoresceinowa dna oka;
  • szerokokątna laserowa oftalmoskopia skaningowa;
  • optyczna koherentna tomografia;
  • badanie ultrasonograficzne (USG);
  • mikroskopia konfokalna [4, 5].

Kontrola okulistyczna u osób chorujących na cukrzycę – zalecenia

Wykrycie zmian w obrębie gałki ocznej na wczesnym etapie pozwala na ograniczenie ryzyka utraty wzroku. Zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego rekomenduje się, aby osoby chorujące na cukrzycę poddawały się regularnym badaniom kontrolnym u okulisty w następującej częstotliwości:

  • chorzy na cukrzycę typu 1 – powinni poddać się corocznym badaniom w ciągu pierwszych pięciu lat od momentu zachorowania;
  • chory na cukrzycę typu 2 – pierwsze badania okulistyczne powinny mieć miejsce tuż po zdiagnozowaniu cukrzycy;
  • diabetycy z niewyrównaną cukrzycą, nadciśnieniem lub proteinurią (białkomoczem) – w zależności od stanu dna oka wizyty co 1–6 miesięcy;
  • diabetycy bez objawów retinopatii cukrzycowej – zaleca się wizyty kontrolne u okulisty co 1–2 lata;
  • diabetycy z retinopatią nieproliferacyjną łagodną i umiarkowaną – badania co 6–12 miesięcy;
  • w przypadku retinopatii nieproliferacyjnej ciężkiej – badania co 3–6 miesięcy;
  • kobiety chorujące na cukrzycę i planujące ciążę lub będące w ciąży – kontrola przed zajściem w ciążę i co 1–3 miesiące w trakcie jej trwania;
  • chorzy z proliferacją lub cukrzycowym obrzękiem plamki – wskazanie do leczenia laserowego lub iniekcji doszklistkowej i dalsze wizyty ustalane indywidualnie [5]. 

Czy można zapobiegać pogorszeniu widzenia?

Retinopatia cukrzycowa stanowi powikłanie hiperglikemii, dlatego podstawą zarówno profilaktyki, jak i leczenia pierwszych objawów ze strony narządu wzroku jest wyrównanie metaboliczne cukrzycy. Sposób utrzymania właściwego poziomu glukozy we krwi zależy od typu cukrzycy. Istotne są: regularna samokontrola, dieta, dążenie do optymalnej masy ciała, farmakoterapia i insulinoterapia. Niemniej ważne jest leczenie schorzeń współistniejących, zwłaszcza nadciśnienia i zaburzeń lipidowych. 

Zarówno u pacjentów bez retinopatii, jak i u tych, u których stwierdzono już to schorzenie, w zapobieganiu jego powikłań niezwykle ważny jest udział chorego. Właściwa kontrola glikemii opóźnia pojawienie się patologicznych zmian w siatkówce oka. Pomocne w samokontroli poziomu cukru są nowoczesne systemy monitorowania jego stężenia. Dzięki nim pacjent nieustannie otrzymuje informacje o poziomie glukozy, co ułatwia dostosowanie właściwej dawki leków i utrzymanie optymalnej glikemii [1, 4, 5].

Metody stosowane do leczenia retinopatii cukrzycowej 

To, jak wygląda leczenie, zależy od stadium retinopatii. Początkowo postępowanie skupia się głównie na wyrównaniu glikemii i regularnych wizytach kontrolnych u okulisty. Z kolei w zaawansowanych stadiach, kiedy dochodzi do krwotoków i zmian w dnie oka, stosuje się metody takie jak np.:

  • laseroterapia – energia lasera niszczy wybiórczo zmiany na drodze fotokoagulacji;
  • iniekcja leków – w formie zastrzyków podaje się przeciwciała przeciw śródbłonkowemu czynnikowi wzrostu (anty-VEGF) lub kortykosteroidy, które hamują tworzenie się nieprawidłowych kapilar i zmniejszają ich przepuszczalność;
  • witrektomia – jest to zabieg chirurgiczny wykonywany w zaawansowanych stadiach retinopatii, polegający na usunięciu ciała szklistego [1, 2, 3, 5].

Retinopatia cukrzycowa – podsumowanie 

Retinopatia cukrzycowa jest jednym z najpoważniejszych powikłań okulistycznych cukrzycy. W jej przebiegu dochodzi do zaburzeń w obrębie naczyń krwionośnych siatkówki oka. Schorzenie to niesie ryzyko całkowitej utraty wzroku, przy czym początkowo bywa niezauważone. Osoby chorujące na cukrzycę powinny więc poddawać się regularnym kontrolom u okulisty i dbać o wyrównanie glikemii. Obecnie do diagnostyki i leczenia retinopatii stosowane są różne metody, które pozwalają na osiągnięcie znacznej poprawy i podniesienie komfortu życia diabetyków. 

Źródła:

  1. Jewusiak-Rogalska M., Kocięcki J.: Epidemiologia, klasyfikacja i nowoczesne metody leczenia retinopatii cukrzycowej. Nowiny Lekarskie 2013, 82, 3, 253–258. https://jms.ump.edu.pl/uploads/2013/3/253_3_82_2013.pdf (PDF,176kb) 
  2. Katra B.: Retinopatia cukrzycowa. https://www.mp.pl/cukrzyca/powiklania/66475,retinopatia-cukrzycowa
  3. Matuszewski W., Bednurska-Stankiewicz E., Modzelewski R., Kamińska U., Stefanowicz-Rutkowska M.: Diagnostyka i leczenie retinopatii cukrzycowej – rys historyczny. Diabetologia Praktyczna, Tom 3, Nr 5 (2017). https://journals.viamedica.pl/diabetologia_praktyczna/article/view/56695
  4. Pogrzebielski A.: Objawy retinopatii cukrzycowej. https://www.mp.pl/pacjent/okulistyka/lista/77847,objawy-retinopatii-cukrzycowej
  5. Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u osób z cukrzycą 2023. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. https://ptdiab.pl/zalecenia-ptd/zalecania-aktywni-czlonkowie-2023 

Redakcja: Agencja Musqo

ADC-97178 v1.0

Podobne artykuły


Zapisz się na newsletter i bądź na bieżąco!

Dzięki temu nie przegapisz nowych artykułów i zdrowych przepisów

Loading...