Dostawa oczekiwana w 2-3 dni robocze
Bezpieczne płatności
Koszyk jest pusty
Chcesz kupować nasze produkty?
Zapoznaj się z naszym czujnikiem FreeStyle Libre 2 lub pakietem startowym i dodaj go do koszyka.
Efekt brzasku to jedna z przyczyn porannej hiperglikemii u osób chorych na cukrzycę. Wzrost stężenia glukozy we krwi nie jest w tym przypadku spowodowany błędami w dawkowaniu leków czy nieodpowiednią dietą, ale intensywnym wydzielaniem hormonów, które powodują uwalnianie się dużych ilości cukru do krwiobiegu podczas snu. Co może oznaczać pojawienie się efektu brzasku i jak można mu przeciwdziałać?
Spis treści
Diabetyk powinien budzić się z poziomem glukozy w granicach 70–110 mg/dl. Efekt brzasku, znany również jako fenomen świtu, to określenie dla powtarzającego się wysokiego stężenia glukozy we krwi w godzinach porannych, najczęściej około 4–5 rano. Wysoki poziom cukru we krwi występuje wówczas na czczo (jeszcze przed zjedzeniem jakiegokolwiek posiłku) i osiąga do 180–250 mg/dl.
Objawy, które mogą towarzyszyć hiperglikemii porannej, to:
Diagnostyka zjawiska brzasku polega na pomiarze glikemii kolejno w godzinach: 24, 4, 5, 6 i zaraz po przebudzeniu przez kilka dni z rzędu. Dzięki nowoczesnym urządzeniom ciągłego monitorowania glukozy możliwe jest dokładne zbadanie tego zjawiska. W przypadku efektu brzasku glikemia o północy mieści się jeszcze w granicach normy, a po godzinie 4 rano rozpoczyna się jej stopniowy wzrost.
Główną przyczyną efektu brzasku jest zwiększona produkcja hormonu wzrostu przez przysadkę mózgową w godzinach nocnych. Podwyższony poziom glukozy we krwi mogą indukować również inne hormony: glukagon, adrenalina, kortyzol, które w największych ilościach wydzielane są w godzinach 3–8 rano. Mają one na celu przygotowanie organizmu do aktywności podczas dnia, niestety nasilają też insulinooporność, przez co hamują działanie insuliny. U osób zdrowych, u których mechanizm wydzielania insuliny jest prawidłowy, poziom cukru we krwi mierzony z samego rana zazwyczaj mieści się w normie.
Inne niż efekt brzasku przyczyny pojawienia się hiperglikemii o poranku wynikają przede wszystkim z błędów dietetycznych lub ze złego dawkowania leków i insuliny. Należą do nich:
Efekt brzasku występuje głównie u osób chorych na cukrzycę typu 1, zwłaszcza u dzieci w okresie dojrzewania, gdy przysadka mózgowa produkuje duże ilości hormonu wzrostu. Zjawisko to obserwuje się również u cukrzyków typu 2, którzy nie są poddawani insulinoterapii [2]. Ponieważ fizjologiczny wyrzut hormonów wzrostu, kortyzolu, adrenaliny czy glukagonu występuje przez całe życie, efekt brzasku obserwowany jest wśród diabetyków we wszystkich grupach wiekowych. Hiperglikemia poranna dotyczy zwłaszcza przypadków źle kontrolowanej cukrzycy, dlatego najważniejszym sposobem jej opanowania jest częste monitorowanie poziomu cukru we krwi.
Efekt Somogyi, nazywany też hiperglikemią z odbicia, to zjawisko podobne do efektu brzasku, ale spowodowane nieco innymi zaburzeniami zachodzącymi w organizmie diabetyka. Na skutek błędów w diecie, zastosowania nieodpowiednich dawek insuliny lub z innych przyczyn u chorego dochodzi do hipoglikemii podczas snu. Nagły spadek cukru we krwi wywołuje stres w organizmie i powoduje wyrzut hormonów stresu: adrenaliny i kortyzolu, co z kolei prowadzi do gwałtownego wzrostu glikemii w godzinach porannych. Efekt Somogyi diagnozuje się również na podstawie pomiaru nocnej glikemii mierzonej o godzinie 24, 4, 5 i 6 rano – jeśli któryś z pomiarów wskazuje na hipoglikemię (niedocukrzenie), można podejrzewać efekt Somogyi (hiperglikemię z odbicia), a nie efekt brzasku. Przyczyną efektu Somogyi jest najczęściej zbyt duża wieczorna dawka insuliny, brak posiłku przed snem lub zbyt intensywna aktywność fizyczna w ciągu dnia.
Długotrwałe występowanie porannej hiperglikemii wpływa niekorzystnie na proces leczenia i zwiększa ryzyko przewlekłych powikłań cukrzycy, dlatego należy jej zapobiegać. Bardzo ważne są więc regularne wizyty u diabetologa, wykonywanie badań diagnostycznych oraz regularna samokontrola glikemii. Głównym działaniem podejmowanym przez lekarza, aby zapobiegać zjawisku brzasku, jest modyfikacja leczenia oraz edukacja pacjenta mająca na celu poprawę kontroli glikemii i jej wyregulowanie.
Aby zapobiegać efektowi brzasku, należy też zwrócić uwagę na styl życia, czyli sposób odżywiania i aktywność fizyczną. Ważne jest, aby kolacja była skomponowana z białka, tłuszczów i węglowodanów z zachowaniem odpowiednich proporcji. Pomocna w utrzymywaniu prawidłowego poziomu glikemii o poranku jest też regularna aktywność o umiarkowanej intensywności.
Szczególnie pomocne w profilaktyce hiperglikemii jest samodzielne mierzenie stężenia cukru we krwi. Tradycyjnym narzędziem do kontroli glikemii u cukrzyka jest glukometr. Trudno jednak za jego pomocą samodzielnie sprawdzić, czy występuje u nas zjawisko brzasku między 3 a 6 rano, kiedy śpimy. Najlepszą metodą wykrywania skoków poziomu cukru we krwi o każdej porze w ciągu dnia, niezależnie od tego, czy odpoczywamy, czy jesteśmy aktywni, jest zastosowanie systemu do ciągłego monitorowania glikemii.
Bibliografia:
Redakcja: Agencja Musqo
ADC-41879 v3.0
Dzięki temu nie przegapisz nowych artykułów i zdrowych przepisów
Za chwilę zostaniesz przekierowany na stronę, która może nie należeć do firmy Abbott.
Ta strona przeznaczona wyłącznie dla mieszkańców Polski. Jeśli jesteś rezydentem innego kraju, skontaktuj się z lokalnym oddziałem firmy Abbott.
Śledź Nas