Przelewy24 Logo
PayPal Logo
Visa Logo
Mastercard Logo
Google Pay Logo
Apple Pay Logo

Dostawa oczekiwana w 2-3 dni robocze

delivery

Bezpieczne płatności

safe

Koszyk jest pusty

Chcesz kupować nasze produkty?
Zapoznaj się z naszym czujnikiem  FreeStyle Libre 2 lub pakietem startowym i dodaj go do koszyka.

Cukrzyca typu 2 – przyczyny, objawy i leczenie

Cukrzyca typu 2 należy do grupy chorób metabolicznych. Jej przyczyny są zazwyczaj związane z nieprawidłowym stylem życia, chociaż nie można też pominąć wpływu czynników genetycznych. Szereg objawów może wskazywać na problemy z metabolizmem glukozy w organizmie typowe dla tego rodzaju cukrzycy. Jak rozpoznać cukrzycę typu 2? Na czym polega jej leczenie?

Czym się charakteryzuje cukrzyca typu 2?

Cukrzyca typu 2 to najczęstszy typ cukrzycy, który stanowi 85–95% wszystkich przypadków. Choruje na nią około 400 milionów ludzi na całym świecie. W samej Polsce w 2018 roku było 2,9 mln przypadków zdiagnozowanych cukrzyków typu 2 [2]. Diagnozuje się ją głównie u osób dorosłych. Częstość jej występowania znacznie wzrasta u osób starszych – powyżej 65. roku życia choruje około 25–30% populacji. Do rzadkości należy występowanie cukrzycy typu 2 u dzieci i młodzieży, u których częściej diagnozuje się cukrzycę typu 1 [1].

Cukrzyca typu 2 nazywana jest potocznie cukrzycą insulinoniezależną, ponieważ w przeciwieństwie do cukrzycy typu 1 problem zaczyna się od insulinooporności, a nie od całkowitego braku wydzielania insuliny (przynajmniej w początkowej fazie choroby). W związku z tym zwykle na początku rozwoju cukrzycy typu 2 chorzy nie muszą przyjmować insuliny, a leczenie opiera się na zastosowaniu leków przeciwcukrzycowych oraz zmianie stylu życia.

Przyczyny cukrzycy typu 2

Nie sposób wskazać jednej przyczyny odpowiadającej za rozwój cukrzycy typu 2. W większości przypadków dochodzi do współwystępowania kilku czynników. Wiadomo na pewno, że nadwaga lub otyłość predysponują do rozwoju cukrzycy typu 2. Nieprawidłowe odżywianie i brak aktywności fizycznej zwiększają ryzyko wystąpienia nieprawidłowości w metabolizmie węglowodanów. Istnieją również dowody na to, że dużą rolę odgrywają uwarunkowania genetyczne dziedziczone po rodzicach [3].

Do grupy ryzyka wystąpienia cukrzycy typu 2 należą osoby:

  • po 45. roku życia,
  • z BMI powyżej 25 kg/m2,
  • z obwodem talii powyżej 80 cm u kobiet lub 94 cm u mężczyzn,
  • mające cukrzyków w rodzinie,
  • mało aktywne fizycznie,
  • u których kiedykolwiek stwierdzono stan przedcukrzycowy,
  • z nadciśnieniem tętniczym,
  • dyslipidemią (wysokim stężeniem triglicerydów lub niskim poziomem HDL),
  • z chorobami układu sercowo-naczyniowego,
  • z zespołem policystycznych jajników,
  • z przebytą cukrzycą ciążową,
  • które urodziły dziecko o masie ciała powyżej 4 kg [2].

Rozwój cukrzycy typu 2

Cukrzyca typu 2 rozwija się stopniowo. Zanim dojdzie do pojawienia się objawów hiperglikemii (przecukrzenia), u chorego najczęściej najpierw występuje insulinooporność. Jest to stan obniżonej wrażliwości tkanek na insulinę. W efekcie pojawia się wzmożona produkcja tego hormonu przez komórki beta trzustki. Wydzielanie insuliny w nadmiarze trwa do momentu, aż możliwości samodzielnego kontrolowania glikemii przez organizm się wyczerpią. Stan ten może trwać nawet 10–15 lat, zanim pojawią się typowe objawy choroby. 

Stan przedcukrzycowy to stan pomiędzy prawidłową glikemią a glikemią wskazującą na obecność cukrzycy. Sygnalizuje wysokie ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2 i jej powikłań. Często towarzyszy mu otyłość, a redukcja masy ciała przyczynia się do poprawy glikemii i może się okazać wystarczająca, aby zapobiec dalszemu postępowi choroby.

Cukrzyca typu 2 bywa często konsekwencją zespołu metabolicznego lub stanowi jeden z jego elementów obok dyslipidemii, nadciśnienia tętniczego i choroby wieńcowej. Współwystępowanie tych dolegliwości wiąże się ze zwiększonym ryzykiem rozwoju miażdżycy i choroby niedokrwiennej serca.

Charakterystyczne objawy cukrzycy typu 2

Na początkowym etapie cukrzyca często przebiega bezobjawowo, co utrudnia diagnostykę. Pierwsze objawy pojawiają się najczęściej dopiero wtedy, gdy u chorego występuje już hiperglikemia.

Do pierwszych objawów cukrzycy typu 2 należą:

  • poliuria (wielomocz);
  • polidypsja (wzmożone pragnienie);
  • pogorszenie wzroku;
  • nagła utrata masy ciała;
  • cukromocz (obecność cukru w moczu wykazana w wynikach badań laboratoryjnych);
  • ogólne osłabienie;
  • senność.

Powikłania cukrzycy typu 2

Do najczęstszych powikłań cukrzycy typu 2 zaliczamy:

  • hipoglikemię,
  • śpiączkę cukrzycową,
  • kwasicę ketonową,
  • choroby układu krążenia,
  • retinopatię,
  • nefropatię,
  • neuropatię,
  • zespół stopy cukrzycowej.

Cukrzyca typu 2 zwiększa też ryzyko wystąpienia chorób układu krążenia oraz niektórych nowotworów (m.in. raka wątroby i jelita grubego). Poza tym choroba ta związana jest z częstszym występowaniem chorób psychicznych, zaburzeń funkcji poznawczych, chorób przewodu pokarmowego i płuc.

Rozpoznanie cukrzycy typu 2 – jakie badania oprócz poziomu cukru we krwi?

Cukrzyca typu 2 najczęściej diagnozowana jest dopiero wtedy, gdy choroba daje objawy hiperglikemii. Niekiedy bywa ona rozpoznana przypadkowo, np. przy okazji badań związanych z innymi schorzeniami lub urazami.

Podstawowym badaniem, które wykonuje się w celu zdiagnozowania cukrzycy typu 2, jest oznaczenie glikemii przygodnej – wynik powyżej 200 mg/dl jest podstawą do rozpoznania cukrzycy. Innym badaniem jest dwukrotne oznaczenie poziomu glukozy we krwi żylnej na czczo. Jeśli wynik przekracza normę (≥ 126 mg/dl), oznacza to, że pacjent prawdopodobnie zmaga się z cukrzycą typu 2. W przypadku gdy wyniki tych badań nie są jednoznaczne, lekarz może zlecić tzw. doustny test tolerancji glukozy (OGTT), nazywany też krzywą glukozową. Jest to trzyetapowe badanie, które polega na pomiarze glukozy na czczo oraz po godzinie i po dwóch godzinach od spożycia 75 g glukozy. Glikemia w 120. minucie doustnego testu tolerancji glukozy wynosząca 200 mg/dl i więcej wskazuje na rozwijającą się u chorego cukrzycę [8].

Do badań pomocniczych należą:

  • badanie ogólne moczu – na występowanie cukrzycy wskazywać może obecność glukozy lub ciał ketonowych;
  • stężenie hemoglobiny glikowanej (HbA1c) – parametr, który pozwala określić średnie stężenie glukozy we krwi w ciągu ostatnich trzech miesięcy; jej zaletą jest to, że nie mają na nią wpływu krótkotrwałe zmiany w diecie; wartość ≥ 6,5% wskazuje na cukrzycę;
  • fruktozamina – odzwierciedla średnie stężenie glukozy we krwi w ostatnich dwóch–trzech tygodniach;
  • kreatynina i przesączanie kłębuszkowe (eGFR) – w celu oszacowania stopnia uszkodzenia nerek.

Osoby z grupy ryzyka powinny regularnie badać się w kierunku cukrzycy typu 2. Badanie stężenia glukozy we krwi na czczo zalecane jest również osobom zdrowym w ramach profilaktycznych badań krwi, wykonywanych przynajmniej raz w roku. To, że nie występują u nas objawy cukrzycy typu 2, nie oznacza, że w organizmie nie rozwija się już insulinooporność czy stan przedcukrzycowy.

Metody leczenia cukrzycy typu 2

Terapia cukrzycy typu 2 składa się przede wszystkim z leczenia farmakologicznego, przestrzegania diety oraz utrzymywania aktywnego trybu życia. W przypadku osób z cukrzycą i współistniejącą otyłością (lub znaczną nadwagą – BMI > 25) wskazane jest zastosowanie diety redukcyjnej. Normalizacja masy ciała i utrzymywanie zdrowych nawyków żywieniowych przyczynia się do wyregulowania poziomu cukru we krwi i lepszego kontrolowania choroby. Pacjenci z cukrzycą typu 2, którzy utrzymują prawidłową masę ciała i przestrzegają zaleceń lekarskich, mogą żyć zupełnie normalnie.  

Leki stosowane w leczeniu cukrzycy typu 2 to najczęściej metformina, inhibitory SGLT-2 (flozyny) oraz agoniści receptora GLP-1 [8]. Farmakoterapia ustalana jest indywidualnie z uwzględnieniem m.in. obecności schorzeń sercowo-naczyniowych, problemów z nerkami, masy ciała, ryzyka hipoglikemii, gospodarki lipidowej, innych leków przyjmowanych przez pacjenta. Diabetolog na bieżąco kontroluje reakcję chorego na wdrożone leki i w razie potrzeby koryguje dawkę lub zmienia substancję leczniczą. 

Istotnym elementem leczenia cukrzycy jest monitorowanie stężenia glukozy, najlepiej za pomocą urządzenia do ciągłych pomiarów. Badanie poziomu cukru we krwi wykonuje się kilkakrotnie w ciągu dnia, aby kontrolować reakcje organizmu na podawane leki, spożywane produkty czy wykonywane aktywności.  

Dieta w cukrzycy typu drugiego

Zalecenia żywieniowe dla osób chorych na cukrzycę typu 2 nie odbiegają znacząco od zaleceń dla osób zdrowych. Specjaliści z Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego rekomendują takie modele żywienia jak dieta śródziemnomorska czy dieta DASH, które charakteryzują się wysokim spożyciem warzyw i owoców, pełnoziarnistych produktów zbożowych, ryb, roślinnych źródeł białka, nabiału oraz oliwy z oliwek.

W komponowaniu posiłków dla cukrzyka przydatne jest posługiwanie się indeksem glikemicznym (IG). Jest to wskaźnik, który odzwierciedla wpływ poszczególnych produktów na wartość glikemii poposiłkowej. Im niższy indeks glikemiczny jedzenia, tym skok cukru po posiłku jest mniejszy. W diecie cukrzyka powinny znaleźć się głównie produkty o niskim indeksie glikemicznym, do których należy przede wszystkim żywność zawierająca duże ilości błonnika: produkty pełnoziarniste, warzywa, rośliny strączkowe i niektóre owoce. Najniższym IG charakteryzują się produkty mleczne, a jajka, ryby, mięso i tłuszcze nie mają go wcale. Zwracanie uwagi na indeks glikemiczny żywności zalecane jest również osobom zdrowym w celu zapobiegania rozwojowi cukrzycy typu 2 w przyszłości.

Celem diety cukrzycowej jest przede wszystkim:

  • utrzymanie stężenia glukozy we krwi na prawidłowym poziomie,
  • normalizacja profilu lipidowego,
  • redukcja masy ciała (u osób z nadwagą i otyłością),
  • zmniejszenie ryzyka chorób sercowo-naczyniowych,
  • zapobieganie ostrym i przewlekłym powikłaniom cukrzycy.

Węglowodany w diecie diabetyka mogą stanowić od 45% do nawet 60% energii. Ważne jednak, aby wybierać węglowodany złożone, które mają niski indeks glikemiczny i zawierają dużo błonnika. Ilość włókna pokarmowego w codziennym jadłospisie powinna wynosić co najmniej 25 g na dobę.  Wbrew pozorom diety niskowęglowodanowe nie są wskazane dla cukrzyków, ponieważ stwarzają większe ryzyko wystąpienia hipoglikemii.

Profilaktyka – jak zapobiegać ryzyku wystąpienia powikłań cukrzycy?

Profilaktyka cukrzycy typu 2 obejmuje przede wszystkim opisaną powyżej tzw. dietę cukrzycową, regularną aktywność fizyczną oraz utrzymywanie prawidłowej masy ciała. Przyjmowanie leków zgodnie z zaleceniami lekarza jest również ważnym elementem zapobiegania powikłaniom cukrzycy. Bardzo ważne jest regularne wykonywanie badań diagnostycznych według zaleceń diabetologa oraz codzienna samokontrola glikemii, a także pomiary ciśnienia tętniczego. W celu zmniejszenia ryzyka rozwoju tzw. stopy cukrzycowej należy szczególnie dbać o pielęgnację stóp.

Bibliografia:

  1. Chrzan P. (2021). Cukrzyca u dzieci. Współczesna Dietetyka, nr 34, s. 51–53.
  2. Karabin K. (2020) Cukrzyca typu 2 i insulinooporność. Diagnostyka laboratoryjna i zalecenia dietetyczne. Współczesna Dietetyka, nr 31, s. 31–36.
  3. Stelmaszyk A., Dworacka M. (2018). Znaczenie czynników epigenetycznych w diagnostyce i leczeniu cukrzycy typu 2. Diabetologia Praktyczna, 4(3), s. 177–183. https://journals.viamedica.pl/diabetologia_praktyczna/article/download/58484/44035
  4. Ramachandran A. (2014). Know the signs and symptoms of diabetes. The Indian journal of medical research, 140(5), s. 579. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4311308/
  5. Drivsholm T., de Fine Olivarius N., Nielsen A.B.S., Siersma V. (2005). Symptoms, signs and complications in newly diagnosed type 2 diabetic patients, and their relationship to glycaemia, blood pressure and weight. Diabetologia, 48, s. 210–214. https://link.springer.com/article/10.1007/s00125-004-1625-y
  6. Otto-Buczkowska E., Chwalba A. (2017). Stan przedcukrzycowy – to bardzo ważny i ciągle nierozwiązany problem! Forum Medycyny Rodzinnej, Vol. 11, No. 4, s. 143–148. https://journals.viamedica.pl/forum_medycyny_rodzinnej/article/download/54800/41726
  7. Drzycimska-Tatka B., Drab-Rybczyńska A., Kasprzak J. (2011). Zespół metaboliczny – epidemia XXI wieku. Hygeia Public Health, 46(4), s. 423-430. http://www.h-ph.pl/pdf/hyg-2011/hyg-2011-4-423.pdf
  8. Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u osób z cukrzycą 2023. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego.  https://ptdiab.pl/zalecenia-ptd/zalecania-aktywni-czlonkowie-2023 

    Redakcja: Agencja Musqo

    ADC-100086 v1.0

    Podobne artykuły


    Zapisz się na newsletter i bądź na bieżąco!

    Dzięki temu nie przegapisz nowych artykułów i zdrowych przepisów

    Loading...