Login
Moje konto
Moje konto
Kup
Moje konto
Przejdź do kasy
Przelewy24 Logo
PayPal Logo
Visa Logo
Mastercard Logo
Google Pay Logo
Apple Pay Logo

Dostawa oczekiwana w 2-3 dni robocze

delivery

Bezpieczne płatności

safe

Koszyk jest pusty

Chcesz kupować nasze produkty?
Zapoznaj się z naszym czujnikiem  FreeStyle Libre 2 lub pakietem startowym i dodaj go do koszyka.

Cukrzyca typu 1 – przyczyny, objawy i leczenie

Cukrzyca typu 1 to choroba przewlekła związana z uszkodzeniem komórek trzustki odpowiedzialnych za produkcję insuliny – hormonu, który odgrywa zasadniczą rolę w metabolizmie węglowodanów (cukrów) i w konsekwencji reguluje poziom glukozy we krwi.  Leczenie cukrzycy typu 1 polega przede wszystkim na insulinoterapii (podawaniu insuliny), kontroli glikemii oraz pewnych modyfikacjach stylu życia. Stosowanie zdrowej, zróżnicowanej diety w przypadku cukrzyków typu 1 jest ważne, ale niewystarczające. Chorzy zależni są od leczenia insuliną do końca życia. Jak rozpoznać objawy cukrzycy typu 1? Jakie są jej przyczyny?

Spis treści

  1. Cukrzyca typu 1 – choroba wieku dziecięcego
  2. Cukrzyca typu 1 jako choroba autoimmunologiczna
  3. Przyczyny cukrzycy typu 1
  4. Objawy cukrzycy typu 1
  5. Diagnostyka cukrzycy typu 1
  6. Jak wygląda leczenie cukrzycy typu 1?
  7. Kontrolowanie poziomu cukru we krwi
  8. Dieta cukrzycowa i aktywność fizyczna
  9. Czy cukrzycy typu 1 można zapobiegać?
  10. Powikłania cukrzycy typu 1

    Cukrzyca typu 1 – choroba wieku dziecięcego

    Cukrzyca typu 1 jest chorobą należącą do grupy schorzeń związanych z zaburzeniami metabolizmu węglowodanów. Dotyczy około 5–10% wszystkich zachorowań na cukrzycę. U większości osób choroba ta ujawnia się w dzieciństwie – około 15–20% rozpoznań dokonuje się u dzieci poniżej piątego roku życia. Zapadalność na cukrzycę typu 1 w ostatnich latach wykazuje tendencję wzrostową [1].

    Cukrzyca typu 1 jako choroba autoimmunologiczna

    Cukrzyca typu 1 (potocznie nazywana insulinozależną) jest schorzeniem o charakterze autoimmunologicznym. Autoimmunizacja polega na reakcji obronnej organizmu skierowanej przeciwko własnym komórkom. W krwi chorego na cukrzycę typu 1 mogą występować przeciwciała skierowane przeciw antygenom komórek beta wysp trzustki (tzw. przeciwciała przeciwwyspowe): przeciw dekarboksylazie kwasu glutaminowego (GADA), komórkom trzustki (ICA), insulinie (IAA), fosfatazie tyrozynowej (IA-2A). Efektem tego procesu jest stopniowa destrukcja komórek beta, znajdujących się w wyspach trzustkowych, które są jedynym źródłem insuliny w ludzkim organizmie. Proces autoimmunologiczny w przebiegu cukrzycy typu 1 prowadzi więc do bezwzględnego niedoboru insuliny [3].

    Występowanie cukrzycy typu 1 zwiększa ryzyko zachorowania na inne choroby autoimmunologiczne. Mówiąc inaczej, osoby zmagające się z cukrzycą typu 1 są bardziej narażone na rozwój chorób autoimmunologicznych niż ludzie zdrowi. Najczęściej współwystępują u nich: choroba Hashimoto, choroba Gravesa-Basedowa, choroba Addisona, celiakia, reumatoidalne zapalenie stawów, bielactwo, łysienie plackowate, niedokrwistość z niedoboru witaminy B12 (Addisona–Biermera) oraz kolagenozy [4]. 

    Przyczyny cukrzycy typu 1

    Naukowcy przypuszczają, że do rozwoju cukrzycy typu 1 przyczynia się dziedziczenie grupy genów, spośród których nie wszystkie zostały jeszcze dobrze poznane. Jak pokazały badania, w przypadku 10–15% dzieci cierpiących na cukrzycę typu 1 choroba ta występowała także u ich bliskich krewnych. Jeśli cukrzyca typu 1 występuje u rodzeństwa, ryzyko zachorowania wynosi około 5%, a jeśli chorują rodzice – 5–7%. Szacuje się, że prawdopodobieństwo zachorowania jest trzy razy większe u dzieci, których ojciec cierpi na cukrzycę typu 1, niż gdy choruje matka [6].

    Pewną rolę w rozwoju cukrzycy typu 1 odgrywają również czynniki środowiskowe, wśród których wymienia się:

    • zakażenia takimi wirusami jak: Coxsackie, wirus grypy B, opryszczka pospolita oraz ludzki wirus herpes typu 6,
    • obecność mleka krowiego w diecie,
    • ekspozycja na promieniowanie UV,
    • wystawienie na działanie ozonu,
    • niedobór witaminy D3 u dziecka oraz u matki w czasie ciąży – jej niedobór we wczesnym okresie życia upośledza syntezę i sekrecję insuliny; przypuszcza się, że zachorowanie na cukrzycę typu 1 może mieć związek z polimorfizmem genu dla receptora witaminy D,
    • zaawansowany wiek rodziców w czasie poczęcia,
    • urodzenie poprzez cesarskie cięcie,
    • wysoka masa urodzeniowa,
    • zaburzenia mikrobiomu jelitowego [1].

    Rozwój cukrzycy typu 1 może wynikać z dwóch mechanizmów: pobudzenia układu immunologicznego przeciwko antygenom obecnym w obrębie wysp trzustkowych albo aktywacji prozapalnych cytokin uszkadzających komórki beta wysp trzustkowych. W procesie tym uczestniczą limfocyty T [1].

    Objawy cukrzycy typu 1

    Objawy cukrzycy typu 1 pojawiają się gwałtownie i są silne. W przeciwieństwie do cukrzycy typu 2 nie poprzedza jej insulinooporność lub występuje ona bardzo krótko. W stosunkowo krótkim czasie dochodzi do znacznego uszkodzenia komórek trzustki, przez co organizm nie jest w stanie w ogóle produkować insuliny, aby obniżyć glikemię poposiłkową. Szybko dochodzi do pojawienia się charakterystycznych objawów hiperglikemii, m.in.:

    • poliurii (wielomoczu),
    • polidypsji (nadmiernego pragnienia),
    • suchości w ustach,
    • utraty masy ciała,
    • pogorszenia ogólnego stanu zdrowia – pojawienia się duszności, wymiotów. 

    Wyróżnia się trzy etapy rozwoju cukrzycy typu 1:

    1. Początek rozwoju choroby – najczęściej bezobjawowy, w badaniach krwi można wykryć co najmniej dwa rodzaje specyficznych autoprzeciwciał.
    2. Następuje upośledzenie tolerancji glukozy.
    3. Choroba zaczyna się manifestować i pojawiają się pierwsze objawy cukrzycy. Konieczne jest rozpoczęcie podawania insuliny [6].

    Diagnostyka cukrzycy typu 1

    Rodzice zgłaszają się do lekarza z dziećmi chorymi na cukrzycę typu 1 najczęściej wtedy, gdy występują już pierwsze objawy hiperglikemii. W przypadku najmłodszych pacjentów do postawienia diagnozy wystarcza zazwyczaj podstawowa diagnostyka cukrzycowa, która obejmuje takie badania jak: glikemia przygodna, glikemia na czczo, doustny test tolerancji glukozy, hemoglobina glikowana. W przypadku osób dorosłych, kiedy nie jest jasne, z jakim typem cukrzycy zmaga się chory, zalecane jest wykonanie dodatkowo badania na obecność przeciwciał przeciwwyspowych lub stężenia peptydu C.

    Jak wygląda leczenie cukrzycy typu 1?

    W przypadku cukrzycy typu 1 konieczne jest leczenie insuliną przez całe życie. Ważnym elementem leczenia jest regularne kontrolowanie poziomu glukozy we krwi za pomocą glukometru lub specjalnego sensora, który dokonuje ciągłych pomiarów glikemii.

    Intensywne i skuteczne leczenie cukrzycy typu 1 polega na zastosowaniu wielokrotnych zastrzyków insuliny lub ciągłego podskórnego wlewu insuliny za pomocą pompy insulinowej. Dawki leku muszą być na bieżąco optymalizowane. Kluczowym elementem terapii jest umiejętność samodzielnego modyfikowania ilości insuliny w zależności od: zawartości węglowodanów, białek i tłuszczów w posiłkach, wyjściowej glikemii, aktywności fizycznej. W leczeniu cukrzycy typu 1 oprócz insuliny wykorzystuje się czasem leki z grupy inhibitorów SGLT-2 i agonistów receptora GLP-1. W uzasadnionych przypadkach diabetolog może zastosować u chorego metforminę [2].

    Chorzy na cukrzycę typu 1 często potrzebują też wsparcia psychologicznego. Szacuje się, że problemy emocjonalne mogą dotyczyć nawet połowy pacjentów. U osób młodych coraz częściej obserwuje się również zaburzenia odżywiania (anoreksja, bulimia), a także fobię przed hipoglikemią – w takich przypadkach wskazane jest leczenie psychiatryczne. Skierowanie do odpowiedniego specjalisty można otrzymać od swojego diabetologa.

    Kontrolowanie poziomu cukru we krwi

    Kontrola glikemii może odbywać się za pomocą glukometru, ale znacznie bardziej komfortowe dla pacjentów z cukrzycą typu 1 są systemy ciągłego monitorowania glikemii. Ważne jest też regularne wykonywanie badań laboratoryjnych i konsultowanie ich z diabetologiem. Celem leczenia cukrzycy typu 1 jest utrzymywanie wartości glikemii na poziomie 70–180 mg/dl. Niekorzystne jest zarówno przecukrzenie (hiperglikemia), jak i niedocukrzenie (hipoglikemia). W ostatnim czasie bardzo ważnym parametrem branym pod uwagę w kontrolowaniu cukrzycy u pacjentów korzystających z systemu ciągłego monitorowania stężenia glukozy jest czas spędzony w glikemii docelowej (time in range – TIR). Celem leczenia jest osiągnięcie wartości TIR ≥ 80%.

    Dieta cukrzycowa i aktywność fizyczna

    Leczenie cukrzycy za pomocą intensywnej czynnościowej insulinoterapii pozwala na stosunkowo dużą elastyczność w zakresie odżywiania. Dzięki temu funkcjonowanie z chorobą jest dla pacjentów znacznie bardziej komfortowe niż jeszcze kilkanaście lat temu. Korzystanie z insulinoterapii i stosowanie tzw. diety cukrzycowej nie jest jednak łatwe. Chory musi pozyskać odpowiednią wiedzę na temat samodzielnego dawkowania insuliny i komponowania posiłków. Nieprzestrzeganie zaleceń dietetycznych uniemożliwia osiąganie prawidłowych stężeń glukozy we krwi i może przyczynić się do rozwoju kwasicy ketonowej oraz innych niebezpiecznych powikłań cukrzycy typu 1.

    Dieta w cukrzycy typu 1 opiera się na zasadach zdrowego odżywiania formułowanych również dla osób zdrowych. Diabetolodzy polecają szczególnie takie modele żywienia jak: dieta śródziemnomorska, dieta DASH, dieta fleksitariańska oraz diety roślinne (wegetariańska i wegańska) [2]. Celem diety jest nie tylko kontrola glikemii, ale też utrzymanie prawidłowej masy ciała. Chociaż otyłość nie jest tak bardzo skorelowana z cukrzycą typu 1 jak typu 2, to jednak nadmierna masa ciała działa niekorzystnie w każdym z tych przypadków.  

    Pomocna w układaniu jadłospisu dla cukrzyka typu 1 jest umiejętność wyliczania wymienników węglowodanowych (WW) i białkowo-tłuszczowych (WBT) oraz znajomość indeksu i ładunku glikemicznego produktów spożywczych. Liczenie wymienników węglowodanowych jest koniecznym elementem insulinoterapii. Dzięki umiejętności oszacowania tych wartości osoby z cukrzycą mogą odżywiać się podobnie do osób zdrowych. Mogą one sięgać po produkty spożywcze z różnych grup, pamiętając o odpowiednim dawkowaniu insuliny. Specjaliści rekomendują jednak przestrzeganie zdrowych nawyków żywieniowych. Ma to korzystny wpływ na ogólny stan zdrowia [5].

    Ważnym składnikiem w diecie osoby z cukrzycą typu 1 jest błonnik pokarmowy. Jego obecność w produktach spożywczych wpływa na obniżenie indeksu i ładunku glikemicznego. Wskazana jest wysoka zawartość nienasyconych kwasów tłuszczowych, które zapobiegają m.in. powikłaniom sercowo-naczyniowym i w obrębie narządu wzroku.

    Czy cukrzycy typu 1 można zapobiegać?

    Powszechnie uważa się, że nie można wyleczyć cukrzycy typu 1 ani jej zapobiec. Tymczasem z badań wynika, że nie u wszystkich dzieci, u których występują przeciwciała, rozwija się choroba. Prawdopodobnie istnieją czynniki środowiskowe decydujące o rozwinięciu się hiperglikemii lub jej zapobiegające, jednak nie są one jeszcze dokładnie poznane. Wykazano m.in., że karmienie piersią może działać prewencyjnie na wystąpienie cukrzycy typu 1 u dzieci z grupy zwiększonego ryzyka. Jednocześnie korzystne może być opóźnienie wprowadzenia mleka krowiego do żywienia dziecka. Do innych działań profilaktycznych należy wczesna suplementacja witaminy D3, która ma działanie modulujące czynności układu odpornościowego oraz uczestniczy w regulacji proliferacji i różnicowaniu komórek. Uważa się również, że szczepienia przeciwwirusowe mogą również zapobiec rozwinięciu się cukrzycy u osób predysponowanych [1].

    Powikłania cukrzycy typu 1

    Stosowanie leczenia zaleconego przez diabetologa, przestrzeganie diety i utrzymywanie glikemii na optymalnym poziomie może zapobiec występowaniu powikłań cukrzycy typu 1. Przewlekła hiperglikemia może doprowadzić do uszkodzenia, dysfunkcji i niewydolności niektórych narządów, przede wszystkim: oczu, nerek, nerwów, serca, naczyń krwionośnych. Ostre powikłania cukrzycy najczęściej spowodowane są nagłym spadkiem cukru we krwi i mogą prowadzić do stanu potencjalnie zagrażającemu życiu.

    Wśród powikłań cukrzycy typu 1 należy wymienić powikłania bliskie (nagłe):

    • hipoglikemię,
    • śpiączkę, 
    • drgawki,
    • kwasicę ketonową.

    Do powikłań dalszych cukrzycy typu 1 należą:

    • neuropatia – zmiany w obwodowym układzie nerwowym,
    • nefropatia,
    • makroangiopatia (choroba dużych naczyń), przebiegająca w postaci choroby niedokrwiennej serca, choroby naczyń mózgowych lub choroby tętnic kończyn dolnych,
    • schorzenia wzroku (retinopatia, makulopatia),
    • stopa cukrzycowa,
    • schorzenia tarczycy.

    Do powikłań dalszych cukrzycy typu 1 należą też problemy psychologiczne. Chorzy, zwłaszcza dzieci, często mają zaburzoną samoocenę, odczuwają przewlekły stres, a nawet depresję i zaburzenia lękowe [6].

    Bibliografia:

    1. Gregory J.M., Lilley J.S., Misfeldt A.A., Buscariollo D.L., Russell W.E., Moore D. J. Czas na prewencję cukrzycy typu 1 w praktyce klinicznej, s. 18–19. https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/014/395/original/18-26.pdf
    2. Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u osób z cukrzycą 2023. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego.  https://ptdiab.pl/zalecenia-ptd/zalecania-aktywni-czlonkowie-2023
    3. Noczyńska A., Zubkiewicz-Kucharska A., Nocoń-Bohusz J. (2012). Co nowego w terapii cukrzycy typu 1. Family Medicine & Primary Care Review, 3, s. 474–481. https://www.infona.pl/resource/bwmeta1.element.desklight-9a11568b-bb37-4b60-bcd4-aa481fed2d0c/content/partDownload/89888046-5cbe-391d-908e-2053fdd1ece5
    4. Goworek M., Madej A., Suwała S., Szadkowska A. (2013). Występowanie chorób autoimmunologicznych u osób z cukrzycą typu 1 oraz u ich krewnych. Diabetologia Kliniczna, 2(1), s. 9–13. https://www.researchgate.net/profile/Szymon-Suwala/publication/236610881_Wystepowanie_chorob_autoimmunologicznych_u_osob_z_cukrzyca_typu_1_oraz_u_ich_krewnych/links/5620e55c08aed8dd19419d2b/Wystepowanie-chorob-autoimmunologicznych-u-osob-z-cukrzyca-typu-1-oraz-u-ich-krewnych.pdf?_sg%5B0%5D=started_experiment_milestone&origin=journalDetail
    5. Juruć A., Pisarczyk-Wiza D., Wierusz-Wysocka B. (2014). Zalecenia dietetyczne i zachowania żywieniowe u osób z cukrzycą typu 1 – czy mają wpływ na kontrolę metaboliczną?. Diabetologia Kliniczna, 3(1), s. 22–30. https://core.ac.uk/download/pdf/268454219.pdf
    6. Chrzan P. (2021). Cukrzyca u dzieci. Współczesna Dietetyka, nr 34, s. 51–53.

      Redakcja: Agencja Musqo

      ADC-100103 v1.0

      Podobne artykuły

      Zapisz się na newsletter i bądź na bieżąco!

      Dzięki temu nie przegapisz nowych artykułów i zdrowych przepisów

      Zapisz się
      Error 500 Modal
      Myfreestyle Landing Page
      Myfreestyle Landing Page Secure
      Login Page
      O Freestyle Libre
      Produkty
      Pierwsze Kroki
      Akademia MyFreestyle
      Pomoc
      Abbott Logo

      ADC-80318 v1.0 © 2024 Obudowa czujnika, FreeStyle, Libre oraz powiązane z nimi znaki są własnością firmy Abbott. Inne znaki towarowe stanowią własność ich odpowiednich właścicieli. Użycie znaku towarowego, nazwy handlowej lub grafiki firmy Abbott wymaga uprzedniej pisemnej zgody. Informacje zawarte na tej stronie takie jak opisy, artykuły, wywiady czy video mają charakter informacyjny i reklamowy. Nie służą do diagnozowania ani badań przesiewowych w kierunku cukrzyc.

      Użytkownicy powinni zawsze konsultować wszelkie pytania lub obawy dotyczące leczenia cukrzycy z pracownikiem służby zdrowia. Właścicielem strony jest Abbott Laboratiories Poland Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie, ul. Postępu 21B, 02-676 Warszawa. Kapitał zakładowy 70 147 200 zł. Sąd Rejonowy dla m.st Warszawy w Warszawie. XIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego KRS 38556, NIP 951-17-61-348. © 2024. Nr rejestru w GIOŚ E0001932WZBW. Abbott, wszelkie prawa zastrzeżone.

      FreeStyle Libre 2 system monitorowania glikemii flash (czujnik), wyrób medyczny używany wraz ze zgodnym czytnikiem lub aplikacją do monitorowania poziomu glukozy w płynie śródtkankowym u osób z cukrzycą i zaprojektowany, aby zastąpić oznaczanie stężenia glukozy we krwi w samodzielnym kontrolowaniu cukrzycy, w tym w dawkowaniu insuliny. Producent: Abbott Diabetes Care Ltd., Upoważniony przedstawiciel: Abbott B.V., Reklamodawca: Abbott Laboratories Poland sp. z o.o.

      To jest wyrób medyczny. Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.

      Czy chcesz opuścić tę stronę?

      Za chwilę zostaniesz przekierowany na stronę, która może nie należeć do firmy Abbott.

       

      Informacja

      Ta strona przeznaczona wyłącznie dla mieszkańców Polski. Jeśli jesteś rezydentem innego kraju, skontaktuj się z lokalnym oddziałem firmy Abbott.