Waarom goede voetzorg zo belangrijk is bij diabetes

Mogelijk heb je al vaak de term 'diabetische voet' gehoord. Maar wat is het verband tussen je bloedsuiker en je voeten? Wat zijn nu eigenlijk de risico's? En wat kan je doen om problemen te voorkomen? De term 'diabetische voet' verwijst naar alle aandoeningen aan de voet die rechtstreeks verband houden met de gevolgen van diabetes.

Diabetes is een erg complexe ziekte die verschillende vormen aanneemt. Ze kan gevolgen hebben voor verschillende organen, zoals de ogen en nieren, maar meer in het algemeen ook voor de bloedsomloop en zenuwen. Daarnaast verstoort ze soms het hart- en vaatstelsel en de werking van de hersenen en kan ze de uiteinden van de ledematen aantasten. De term 'diabetische voet' verwijst naar alle aandoeningen aan de voet die rechtstreeks verband houden met de gevolgen van diabetes. Er zijn drie soorten: neurologisch (zenuwbeschadiging), arterieel (slechte bloedcirculatie) en infectieus. Deze aandoeningen maken de voet kwetsbaarder. Zo kunnen wonden die in veel gevallen ontstaan zijn door een onschuldig letsel verergeren, slecht genezen en geïnfecteerd raken als ze niet snel worden behandeld. Deze voetproblemen kunnen leiden tot een ziekenhuisopname of behandeling op een speciale afdeling, en in sommige gevallen zelfs tot gangreen, waardoor een amputatie (van een of meer tenen, of zelfs de hele voet) nodig is. 

Wat is er precies aan de hand? Een chronisch teveel aan suiker in het bloed kan leiden tot problemen met de zenuwen (neuropathie) en slagaders (arteriopathie) en kan het afweersysteem, het genezingsvermogen en de vorm van de voet aantasten. Bij perifere neuropathie voel je minder pijn: je merkt niet dat je gewond bent, waardoor het risico op en de frequentie van wonden toeneemt. Motorische neuropathie leidt tot misvormingen van de voet, en bij autonome neuropathie wordt de huid vaak droog en dik. Als de wonden onbehandeld blijven, ontwikkelen ze zich tot zweren die, in het geval van arteriopathie, aangetast kunnen worden door gangreen, zodat een amputatie nodig is. Er worden vier graden onderscheiden bij een diabetische voet. Ze komen overeen met de verschillende behandelingsmaatregelen die genomen moeten worden.

Goede gewoontes om aan te houden:

• Vermijd blootsvoets lopen, vooral als de ondergrond glad of scherp is.
• Was je voeten dagelijks met lauw water en neutrale zeep. 
• Douchen is beter dan een bad nemen.
• Droog de huid tussen je tenen grondig.
• Breng 's avonds een vochtinbrengende crème aan, niet tussen je tenen.
• Gebruik een schaar met ronde punten om je nagels te knippen, rond de hoeken af met een vijl. Als je slecht ziet of moeite hebt om aan je voeten te kunnen, vraag dan om hulp.
• Wissel elke dag van sokken. Kies modellen van natuurlijke stoffen zoals wol en katoen. Zorg dat je sokken voldoende elastisch zijn en niet strak rond je enkels zitten.
• Controleer elke keer dat je je schoenen aandoet of er niets in zit.
• Controleer je voeten op heel regelmatige basis:
  • Voel met je hand of je last hebt van likdoorns, blaren of kloven.
  • Gebruik een spiegel om je voetzolen te controleren en meld roodheid, bloeduitstortingen en verwondingen aan je arts of zorgverlener.
  • Heb je je bezeerd? Douche/spoel de wond grondig af, desinfecteer ze en breng een verband aan. Controleer of je gevaccineerd bent tegen tetanus en raadpleeg onmiddellijk je behandelaar. Als de wond ettert, de huid eromheen rood is of je koorts hebt en er niet snel een arts beschikbaar is, ga dan onmiddellijk naar de spoeddienst van het ziekenhuis.

Wanneer en hoe je het beste nieuwe schoenen kunt kopen:

• Kies schoenen die niet te strak of te los zitten, met genoeg ruimte voor alle tenen en een kleine hak van 1 tot 2 cm.
• Koop nieuwe schoenen bij voorkeur aan het einde van de dag omdat je voeten doorgaans zwellen wanneer je rondgestapt hebt.
• Probeer je nieuwe schoenen in een staande positie uit, om ze gemakkelijker aan te passen aan je voet.
• Als je last hebt van misvormingen aan je voeten, vraag dan advies aan je arts of podoloog. Die zal geschikt schoeisel voorschrijven.

Tekenen dat er iets mis is met je voeten:

• Verlies van gevoel in je voet: je voelt warmte of koude, het reliëf van de grond, druk op je voet  niet meer.
• Ongewone pijn die herhaaldelijk optreedt, verdoofd gevoel of tintelingen.
• Misvormingen van je voet: eeltknobbels op je voet, klauwtenen, een snelle en massale verhoorning van je voet en moeite om je voeten in je schoenen te krijgen.
• Huid van je voeten: abnormaal droog, met kloven, die geleidelijk dikker wordt en/of van kleur verandert.

Referenties en disclaimers

Gegevens en afbeeldingen zijn enkel ter illustratie. Geen echte gegevens, patiënt of professionele zorgverlener. Geraadpleegde bronnen:

• https://www.dvn.nl/wat-is-diabetes/diabetescomplicaties/diabetes-en-voetproblemen. (Geraadpleegd op 7 Maart 2024).
• https://www.diabetesfonds.nl/over-diabetes/complicaties-van-diabetes/voeten. (Geraadpleegd op 7 Maart 2024).
• https://www.thuisarts.nl/diabetes-type-2/ik-wil-mijn-voeten-goed-verzorgen-bij-diabetes. (Geraadpleegd op 7 Maart 2024).

Geschreven door S. Audali, wetenschapsjournalist, Sept 2023. 

ADC-89828 v1 03/24